İETT ile görüşmelere başladık; Allah nasip ederse Çarşamba günü masaya oturacağız. 2026 maliyet çalışmalarını şimdiden yürütüyoruz. Son birkaç yılda; özellikle 2020 hariç, sistemde eksikler vardı ama adım adım düzeltildi. Eksikleri neredeyse %10 seviyelerine indirdik. Sistem tasarımı, o güne kadar olmayan bir mantıkla kurgulandı ve İBB-İETT üst düzey yetkililerinin inisiyatifiyle hayata geçti. Bu, doğru bir adım oldu.
Ancak hâlâ giderilmesi gereken önemli adalet sorunları var. Hâlen çok yolcu taşıyıp normal pay alan araçla az yolcu taşıyıp aynı parayı alan araç arasında haksızlıklar yaşanıyor. Böyle bir şehirde toplu taşımanın sürdürülebilir ve hakkaniyetli olabilmesi için bu tür eşitsizliklerin giderilmesi şart.
Yakıt hesabında yaşadığımız temel sorunlardan biri hız–tüketim ilişkisine dayalı tek bir çarpanın kullanılmasında. Çarpan 9–39 aralığında çalışıyor; ortalama hız 21–23 km/s civarına çıktığında yakıt denklemimiz kapanıyor; ama 18 km/s altına düştüğünde yakıt açığı oluşuyor. Biz yetkililere “aracı size bir hafta teslim edelim, şoför bizden olsun; yakıt deposunu siz kontrol edin, bir hafta izleyin” teklifini sunduk. İddiamızın arkasındayız!
Bu sektörün sürdürülebilirliği için ödeme mekanizmasının mutlaka hizmet üretici fiyat endeksine bağlanması gerekiyor. Biz bunu 2020–2021 verilerine bakarak, geriye dönük ortalamalar üzerinden kurguladık. Enflasyon, kamu müdahaleleriyle baskılanabiliyor; ama maliyet kalemlerimizde (araç, bakım, yedek parça vb.) anormal artışlar var. Araç fiyatları örneğin bugün itibarıyla 11 milyon TL civarlarında seyrediyor; bakım-onarım maliyetleri çok yüksek. Ödemelerin endekse bağlanması, hizmetin uzun soluklu ve öngörülebilir olmasını sağlar. Artış oranları (ör. %10, %20, %30 …) endekse göre otomatik ayarlanmalı.
Ödemeler konusunda son dönemde bir nebze düzelme yaşandı: Haziran–Temmuz planlandığı gibi ödemeler alındı; Ağustos’ta ve Eylül’de dalgalanmalar oldu ama Ekim başı ve ortası için 1’er milyarlık ödemeler, Kasım–Aralık içinse söz verilen artışlar ile ödemeler normale çekildi. Buna rağmen içeride bekleyen büyük tutarlar var. Bunların (yaklaşık 6 milyar civarı) çözümü, sektörün nakit akışı için hayati. İBB’nin yaptığı taksi ihaleleri gibi uygulamalarla alacakların bloke edilip işletme şansı sağlanması olumlu bir yöntem olarak ilerliyor; esnafa tavsiyemiz bu fırsatları değerlendirmeleri yönünde.
Güvenlik mevzuatı da gündemimizde. Son dönemde yaşanan bir kazada şoförümüzün camdan düşmesi, emniyet kemeri uygulamalarını tekrar öne çıkardı. Emniyet kemeri zorunluluğunu kabul ediyoruz; fakat çalışılan uzun vardiyalarda ve şoförlerin fiziksel durumunda oluşan kısıtlamalar dikkate alınmalı. Bu tür zorunluluklar getirilirken uygulamada esnetmeler, adaptasyon süreleri ve eğitimle beraber uygulanmalı; sert, ani yaptırımlar hem hizmete hem esnafa zarar verir.
Denetim mekanizmaları çok parçalı: saha denetimi, muayene, 153 şikayetleri, kameralar üzerinden e-denetim… Bunların tek bir koordineli sistem içinde sadeleştirilmesi sektörü rahatlatır. Ayrıca muayeneye çağırma, rapor yazma gibi süreçler standardize edilmeli; aynı araç için kısa süre içinde tekrar tekrar muayene mantıksızlık yaratıyor.
Sonuç olarak; amacımız hem İstanbul’a layık, kaliteli ve güvenli toplu taşıma sunmak hem de esnafımızın hakkını koruyarak sektörün ayakta kalmasını sağlamak. Bu, ortak akılla, şeffaf bir endeksleme mekanizması, adil denetim ve makul uygulama süreleriyle mümkündür. Görüşmelerde bunları anlatacağız; beklentimiz İETT ve İBB ile çözüm odaklı, adil ve sürdürülebilir adımlar atılmasıdır.
Kazasız, belasız; bereketli ve huzurlu günler diliyorum.
Facebook Yorum
Yorum Yazın