Şanzıman Dayatması

Motordan aldığı hareketi istenilen tork değerine ulaştıran aktarma organıdır şanzıman. Aslında taşıtı taşıt yapan ve kullanıcıyı en çok etkileyen organdır. Peki, böyle bir parçayı seçme hakkı olduğunu bilen kaç kişi var? Aslında şanzıman kullanıcı tercihi ile belirlenebiliyor. Ancak bu bilinçle otobüs değişimi sağlayan kaç esnaf var?

Otobüs alımı esnasında konuşulan iki önemli husus; kredi ve fiyat. Oysa alınan bu otobüs 15 yıllık bir kullanım ömrü ile müşteriye sunuluyor. Toplam sahip olma maliyeti hesaplanmadan takas ve fiyat üzerinden yapılan bu tercihler esnafa uzun vadede çok kaybettiriyor. Oysa çok basit bir şanzıman  tercihi dahi kullanıcıya uzun vadede büyük kazanımlar sunabiliyor. Yakıt tüketiminden servis kayıplarına kadar birçok etmen bünyesinde barındıran şanzıman, alım esnasında en çok düşünülmesi gerekilen parçadır.

Son birkaç yılda şanzıman ile ilgili çok fazla şikayet ve hadiseye şahit olduk. Bir ürünün çok olması onun kaliteli ve doğru ürün olduğunu göstermez. Bir ürünün piyasaya hakim olmasının birçok farklı sebebi olabilir. Teşbihte hata olmasa da sunacağım örnekler ile kimseyi üzmek istemem. Lakin tek sebebi kalite değildir. Örneğin teknolojide ki Apple ürünleri mutlak olarak en güzelini sunsa da bilgisayar piyasasında her zaman en düşük pazar payına sahiptir. Çinli firmalarsa teknoloji de pazar lideri!

Sizlere bir sır vermek isterim, aslında şanzımanınızı siz tercih edebiliyorsunuz. Ancak bundan eminim ki çoğunuz bihaber. Üretilen tüm otobüsler piyasada ki bütün şanzıman markaları ile uyumlu. Müşteri tercihine göre üretim bandına giriyor. Hatta şuan otobüs piyasasında satılan şanzımanlı otobüslerin kamu ve özel ihalelerin birçoğunda piyasaya sunulandan başka marka şanzımanlar ile çıktığına çokça şahit oluyoruz. Çünkü bu büyük müşteriler otobüslerin toplam sahip olma maliyetlerini ölçümlüyor. Buna göre de ihale düzenliyor. Bilinçli bir müşteri olarak aracın şanzımanına da kendisi karar veriyor.

Geçen bir esnafımızla daha hasbihal ettik. 350.000 KM’yi gören her araç şanzımanda sorun yaşıyor dedi. Bunu artık çokça duyar olduk. Öyle ki bu km’ye gelen esnaflar anında aracını değişmeye çalışıyor. Otobüsçü artık 350.000’i saatli bomba gibi görüyor. Sanki “kurulmuş bir kronometre gibi” diyen esnafımıza da bu opsiyonu anlattım. Kendisi de üretici firma yetkilisi ile görüşerek siparişini vermekte olduğu aracının başka bir şanzıman ile üretilmesini talep etti. Talep ettiği markanın kullanılan araçlarını incelemiş ve hayran kalmış. Aslında tüm otobüsçüler bunu yapmalı. Araç alımı ikinci el ve fiyattan ibaret değil. Asıl olay otobüsü aldıktan sonra başlıyor.

Bugün her 350.000 km’yi gören arabasını değişmek veya ilgili firmaya tamir için 100-150 Bin TL daha tamir ücreti veriyorsa burada gerçekten bir sorun vardır. Keza bu aynı zamanda kaliteyi de yükseltecektir. İlgili şanzıman firmaları da artık ona göre bir çalışma yürütür ve ürünlerini gerekli kalite seviyesine ulaştırır. Keza her iş kaybı bir maliyettir esnafa. Çünkü bu araçların tekeri döndükçe para kazanıyor. Olay sadece tamir masrafı değil. Hem aynı paraya daha iyisini almak varken neden kötüyü tercih edesin ki?

Hangi ürün iyidir, hangi sahada daha iyi randıman verir?, bilemem. Bunu esnaf ölçecek ve bilecek. Ancak şanzımanından şikayeti olanlar bir düşünmesi lazım. Önündeki arkasında ki araç şanzımandan kaynaklı kazaya karıştıysa, “ambaleye kalktıysa”, çok arıza verdiyse, diğer şanzımanlı araçlardan fazla yakıt harcadıysa veya çok daha fazla bakımına para gitti ise bilmeli ki o sahaya bu şanzıman gitmiyordur. Her coğrafi bölge ve çalışma koşuluna göre şanzımanlar ele alınmalı. Kronik sorunu varsa zaten o apayrı bir olay. Ama kronik sorun olmasa bile sahaya göre şanzıman verimi de farklı olur. Giderlerin her geçen gün yükseldiği şu dönemde otobüs esnafı artık çok daha planlı hareket etmelidir. Kendisine sunulana değil, doğru ürüne yönelmelidir.