2023 Ve Çalışmalar

İyisi ve kötüsüyle, sevinciyle ve hüznüyle bir yılı daha geride bıraktık. Yeni bir yıla girdik. Seviniyoruz çünkü umutlarımızı tazeledik, üzülüyoruz çünkü ömür defterimizden 1 sayfaya daha çizik attık. Ama geçmişte ne yaşamış olsak da hayat devam ediyor ve ileriye umutla bakmamak için bir neden de yoktur. Umutlarımızı, hayallerimizi ve özlemlerimizi güncelledik. Zira 2022 yılı genel anlamda ve özellikle de sektörümüz açısından iyi geçti diyemeyiz. Ben 2023 yılına hoş geldin derken yüce Allah’tan önce sağlık, huzur ve mutluluk, sonra bereketli kazançlar temenni ediyorum. Ayrıca 2023’ün başta Milletimiz ve İslam alemi olmak üzere tüm insanlığa barış ve kardeşlik getirmesini diliyorum. İnşallah 2023, ekonomik ve sosyal sorunların bittiği insanımızın daha müreffeh bir hayata kavuştuğu yıl olur. Bu vesileyle en iyi dileklerimle herkesin yeni yılını tebrik ediyorum.

Her ne kadar üzüntüler ve sıkıntılar yaşamış da olsak hayat devam ediyor ve her bireyin, özellikle de yönetici konumundaki insanların sorumlulukları ve görevleri var ve bunları yerine getirmek zorundayız. Kentiçi toplu taşıma sektöründe, hemen her kalemde maliyet artış hızı öylesine yüksek ki artık takip ve tahmin edemez hale geldik. Bugün aldığımız bir ürünü yarın ne kadar fazla fiyata alacağımızı göremediğimiz için finansman planlaması yapabilmek maalesef mümkün olamıyor. Tedarikçilere, bakım onarım firmalarına her gittiğimizde daima yükselen rakamlarla karşılaşıyoruz. Yaşadığımız gün sonraki günden daha ucuz hale geldi. Hizmet aldığımız kişi ya da firmalar, taksitli ya da vadeli tahsilat yapmayarak çok haklı olarak peşin çalışmaya başladıkları için sıkıntılarımız daha da büyümüştür. Yani artık istesek de borçlanamıyoruz. Bankalar kredi vadelerini kısalttıkları ve kredi vermemek için yığınla gerekçe öne sürdükleri için yeni araç alamıyoruz. 2022 yılı başında yapılan maliyet güncellemesi maliyet artışları karşısında kadük kaldı ve artık cepten harcıyoruz. (Tabi ek imkanı olan için) İBB Temmuz’dan geçerli olmak üzere ve Ocak ayında yapılacak asıl güncellemeye mahsuben %30’u aşan oranda sabit maliyet güncellemesi yaptı. Karar Ekim ve Kasım ayı hak edişlerimize yansıdı Temmuz-Eylül dönemine ilişkin ara güncelleme farkı da hesaplanarak tahakkuku yapıldı. Bu nedenle başta İBB Başkanımız Ekrem İMAMOĞLU olmak üzere değerli ekibine şükranlarımı arz ediyorum. Elbette sorunlarımız bitmedi ama yaraya merhem oldu.

Kent içi toplu taşıma sektöründe maliyetler anlık tüketildiği için işin sürebilmesi açısından hakedişlerin tam ve anlık olarak ödenmesi gerekmektedir. ÖTİS kapsamında hakedişlerimizi asgari 1 ay gecikmeli almaktayız. Bu sürede oluşan maliyet artışlarını, hizmetin durmaması için maalesef cebimizden karşılamak durumunda kalıyoruz. Sürekli yükselen maliyetler sadece işletmeciler olarak bizleri değil finansman planlaması açısından idareyi de zor durumda bırakmaktadır. Diliyor ve temenni ediyoruz ki ülkemizde bir an evvel ekonomik istikrar sağlanır, enflasyon geriler ve fiyatlar sabitlenir. Aksi halde maliyetlerini erteleyemeyen sektörde sıkıntılar son bulmayacaktır. Ülkemizde birçok ilde bu nedenle özel işletmeciler zararına da olsa işi bırakmak zorunda kalmışlardır. Bugün kriz var ama belediyelerimizin kendi sorumluluklarındaki kent içi toplu taşımaya bakış açıları değişmediği sürece normale geçtikten sonrada özel işletmecilerin sorunları devam edecektir. Bu iş hep söylüyoruz. Durdurulamaz, ertelenemez ve iptal edilemez bir kamu hizmetidir ve yasal olarak da sorumluluk belediyelere aittir. Bu faaliyeti belediyelerin kendileri yaptıklarında çok daha yüksek maliyete katlanmak zorunda kaldıklarını da biliyoruz. Öyle ise belediyelerin daha düşük maliyetle bu görevi aksatmadan sürdüren özel işletmecilere, Dünyanın her yerinde olduğu gibi destek sağlamaktan başka çareleri yoktur. Aslında bu durum eşyanın tabiatı gereği belediyelerin yapmaları gereken bir vazifedir. Önceden Belediyeler Mevzuatı bahane ederek özel işletmeciyi sübvanse etmekten imtina ediyorlardı. Şimdi yapılan düzenleme ile o imkan da sağlandı. Özel işletmecinin desteklenmemesi kenti olumsuz olarak etkiler. Bu noktada yaklaşık 3 yıldan beri İstanbul da her yıl yaşanan tecrübelere göre revize edilerek uygulanan Özel Taşımacı İşletme Sistemi (ÖTİS) her belediyenin örnek alabileceği bir sistemdir. Elbette ÖTİS dört dörtlüktür de diyemeyiz. Hala eksikler ve eklenmesi gereken hususlar var. Ama neticede bir performans sistemidir ve kendi içinde adaleti sağlayan bir uygulamadır. Bu sistem önce kent ve hizmet kalitesi esas alınarak kurgulanmış, idare ve işletmecinin karşılıklı hak ve ödevleri de gözetilmiştir.

ÖTİS kapsamında 2023 yılı Sabit Maliyet Güncellemesi ve Sözleşme görüşmelerine bu olumsuz şartlarda başladık ve halen teknik çalışmalar sürmektedir. Maliyet güncellemesine esas kriterlerin 2022 verileri büyük oranda oluşmaya başlamıştır. Ocak ayı başında kesin olarak ortaya çıkacaktır. Ancak bazı maliyet kalemlerimizdeki reel artış oranını bu kriterlerin oluşacak rakamları karşılamayacaktır. Çünkü kalem bazında %300’lere varan reel fiyat artışları söz konusudur. Biz diyet kalemlerinde en azından kısa vadede reeli yakalayacak birkaç alternatifli çalışmalar yaparak öneriler hazırladık. Aradan 3 yıl geçte bu süredeki gelişmeler çerçevesinde, işin sürdürülebilirliği açısından maliyet rakamlarında reelin yakalanması gerekmektedir. Ayrıca Uygulama esnasında tespit edilen eksikler, ilave düzenlemeye ihtiyaç olan hususlar, sefer gerçekleştirme oranları, yolcu taşıma sayıları ve diğer hizmete etki eden konularda yeni bir performans düzenlemesi de ihtiyaçtır.

Sabit maliyetler ve performans ödemesi açısından geçmiş kayıplarımızı karşılayan çok alternatifli çalışmalarımızı tamamladık ve idareye sunduk. Tamamen reel şartları kapsayan bu çalışmanın idare tarafından olumlu değerlendirileceğini umuyorum. Her zaman söylüyorum. Bu kent bizim, yolcularımız veli nimetimiz ve misafirlerimiz. Şartlara göre her zaman fedakarlık yaptık ve bunu bağlı olduğumuz idareyle birlikte ülkemizde herkes biliyor. Hep üzüm yeme tarafında olduk ve olmaya da devam edeceğiz. Yaptığımız işin bir kamu görevi olduğunu ve bu çerçevedeki sorumluluklarımızı biliyoruz. Ancak işin sürmesi açısından da mutlaka giderlerimizi reel olarak karşılayacak hak edişin şart olduğunu da herkes farkında. Bu nedenle idare ile aramızda bir anlaşmazlık olacağını düşünmüyorum. Makulü mutlaka bulacağız.

Hakkın istenmesi ve verilmesi gerekir. Ancak bu bunu yaparken de görevlerin eksiksiz ifa edilmesi zorunluluktur. Yolcuya hizmet noktasında, sefer gerçekleştirme ve yolcu taşıma da bazı eksiklerimizin olduğunun farkındayız. Bunu düzeltmek için de elimizden gelen gayreti gösteriyoruz. Ancak bireysel işletmeciliğin olduğu yapı nedeniyle bu sıkıntıları çözebilmek elbette zaman almaktadır. Önemli olan neyin sorun, neyin ihtiyaç ve neyin de çözüm olduğu noktasında taraflar arasında görüş birliği sağlanmasıdır. İstanbul da yıllardan beri devam eden ilişkiler nedeniyle bu noktada bir sıkıntı olabileceğini düşünmüyorum. Belki müzakere zaman alır ama sonunda uzlaşma sağlanacaktır. Gayretin yanında bu eksikleri gidermede temel faktör olan Garaj ihtiyacının bir an evvel karışlanması da icap etmektedir. Garaj konusu elzem ve acil karşılanması gereken bir konudur. Yakıt, bakım, temizlik, güvenlik, yedek araç, onarımın doğru yönetimi ve kaliteli yapılması için Garajlar olmazsa olmazdır. Yani Garaj sektörün temel dinamiğidir. Özel Halk Otobüsleri için Garajların olmaması bugünün değil yılların ihmal edilmiş bir sorunudur. Her türlü olumsuzluğa rağmen 97’leri aşan sefer gerçekleştirme oranıyla hizmet veren özel işletmecilerin alkışlanması ve takdir edilmesi gerekir. Bunu beklemek de bizim hakkımızdır.

Herkese hayırlar içinde mutluluk, sağlık, huzur ve bereket dolu bir 2023 yılı diliyorum. 2023, Pandemi ve ekonomik kriz derken yüzleri ve kalpleri buruk olan insanımızın artık gülümseyeceği bir yıl olsun inşallah.