Büyükşehir öncülüğünde İETT himayesi ile sektör mensuplarınca tasarlanarak hayata geçirilen yeni hakediş sistemi, tüm giderleri üstlenerek esnafın işletme maliyetlerine güvence olma misyonu ile hayat buldu. Bu giderlerin en önemli kalemlerinden biri ise araç yatırım maliyeti…
Halk otobüs işletmecileri hizmet sunma sürecinde iki önemli gider kalemine sahip. Bu iki kalem işletme mailetlerinde ki iki büyük gideri oluşturduğundan ön plana çıkmatadır. Bunlar; yakıt ve araç alım maliyetleridir. Yeni sistem tüm giderleri üstlenirken bu kalemleri de karşılama sözü vermiştir. Bu sayede esnaf geleceğini daha güvenle planlayacak ve işine olan bağlılığı daha da artacaktır.
Yeni sistemin pandemi sürecinde uygulamaya girişi hem öncesi hemde sonrasını iyi analiz etme fırsatı bizlere tanıdır. Pandemi öncesinde ki hakedişlerin salgın ile beraber hangi rakamlara evrildiğine hep beraber şahit olduk. Yaşanan bu durum geçmişte ki halk otobüs işletmeciliğinin aslında ne kadar da güvensiz olduğunu gösterdi. Daha pandemiden bir yıl önce bu sistemin inşaası için yol çıktığımızda kimi kesimler eleştirse de pandemi sürecinde birçoğu bizlerden önce sistemin savunucusu durumuna geçti.
Sistem Sektöre Değer Sundu
Pandeminin ilk zamanlarında zorlu süreçler yaşasak da özellikle yeni sisteme geçişle beraber bir güven geldi. Yaşanılabilecek her tehdide karşı koruyucu bir sisteme girdik. Geçmişte ise her sabah akşama kadar önce giderleri sağlama, sonrasında ise gelir elde etme gayesi ise zorlu bir matarona uyanıyorduk. Pandemi ile beraber ise tek gaye giderleri olabildiğince karşılayabilmek ve Sağlık Bakanı’ndan hayırlı haberler almaktı.
Pandemiye rağmen uygulamaya başlanan yeni sistem ile halk otobüsçülüğüne İstanbul’da güven geldi. Diğer illerin aksine araç değişimleri hızlandı. Sektöre giriş talepleri oldu ve esnaf az bile olsa geliri, geleceğe güvenle bakar oldu. Tabi ki sorunlar olacak ve tabi ki eksiklere karşı yeni talepler oluşacak. Çünkü inşaa edilen bu sistemin bir başka örneği dünyada yok. İstanbul’a özgü yazdığımız ve saha da ilk uygulamasına şahit olduğumuz ve diğer tüm illerin de incelemekte olduğu bir sistem. Şuana kadar diyebilirim ki başarılı olmuştur herşeye rağmen. Çünkü hem halk otobüs yönetimleri hem de İETT ve İBB üstüne düşen özveriyi gösteriyor. Sorunlara anlık ve hızlı çözümler ile cevap verebiliyoruz. Sistemin temel taşlarına kadar her kural yeniden ele alınabiliyor. Çünkü sistem şuan deneme aşamasında. Eksiklerinin tespiti ile kendini daha da geliştiriyor.
Sistem, Aksamaları Bile Telafi Ediyor
Sistemin gider kalemleri düzenli olarak güncellenmelidir. Bu sebeple yapılan sözleşmeye de bu eklendi. Sözleşmeye göre Şubat’ta maliyet kalemleri yeniden hesaplanmalıydı. Fakat yaşanan olumsuzluklar ile İBB Meclisi’nin Mayıs oturumuna ancak gelebildi. Pandemi sebebi ile iptal olan önceki Meclis konuları da birleşince maalesef birçok konuda olduğu gibi bizim güncelleme de Haziran ayına kaldı. Fakat sözleşme gereği güncelleme rakamları Ocak ayından geçerli olacak. Yani Ocak’tan Haziran’a kadar olan aylar yeniden hesaplanarak arada ki fark da esnafa ödenecek. Yani sistemin kurgusu bürokratik aksaklıkları dahi kendi içinde telafi ediyor.
Ayrıca Temmuz ayında kar oranında da güncelleme yapılacak. Kar oranında ki hedef ise sabit maliyetlerin P oranında uygulanmasıdır. Pandemi sebebi ile kar oranı kademeli olarak artacaktı. Bunun ilk örneğini yıl başı itibari ile gördük. Şimdi ise Temmuz itibari ile sabit maliyetin yarısı oranında kar talebimiz olacaktır. Bu sebeple sabit maliyetlerin doğru hesaplanması da kar oranımız için önemlidir.
Amortisman Sorunu
Araç amortismanı yapılan anlaşma gereği 10 yıl üzerinden hesaplanarak esnafa sabit maliyetler içinde ödenmektedir. Bu aynı zamanda 10 yaş üzeri araçların amortisman alamamasına sebep olamtadır. Bu sebeple bir kesim esnaf mağdur olduğunu düşünmekte ve amortismanın 15 yıl üzerinden hesaplanmasını istemektedir. Bu talebi incelediğimizde yarardan çok kayıplar yaşatacağını göstermektedir.
Basit bir hesap ile; araç amotisman rakamı 1.200.000TL olarak aldığımızda 10 üzerinden verilmesi halinde 120 aya bölünerek bu yıl için 10.000TL aylık amortismana denk gelmekte. Ayrıca P oranında sabit maliyet kazancı düşünülünce 5000TL’de kar getirmektedir. Yani amortisman+amortismandan doğan kar toplamı 15.000TL olmaktadır. Aynı hesabı 15 yıla yaptığınızda 180 aya bölünmesi ile aylık amortisman 6.666TL tutmaktadır. Amortismandan doğan kar ise 3.333TL’yi bulmaktadır. Amortisman+amortismandan doğan kar toplamı ise 10.000TL kadar olmaktadır. Yani bu durumda aylık 5.000TL esnafımız az kazanacaktır. 10 yıllık kaybı ise 600.000TL’yi bulacaktır. 10 yıl sonrasında alacağı amortisman dahi bu kaybı telafi edememektedir. Ayrıca sabit maliyetlerin artışı ve araç fiyatlarının yükselişi ile bu kayıp her yıl çok daha fazla hissedilecektir.
Tabiki takdir esnafın bana kalsa keşke bugün tüm amortismanı verse Büyükşehir. Ticarette yatırım ne kadar erken alınsa o kadar karlıdır. Fakat gördüğümüz şu ki esnafın büyük bölümü 10 yılda yani mevcut hali ile amortismanın devamını talep etmektedir. Ayrıca araç değişimi düşünenler için de amortisman rakamının yüksek olması taksit ödemelerinde büyük kolaylık sunacaktır.
Tüm Şehirlerin Gözü İstanbul’da
İstanbul bir geleneği yıktı ve bunu yaparken hiçbir sistemi kopyalamadan başardı. Tarafların aynı masada birlikte yazdığı bir destandır yeni çalışma sistemi. Tabiki kusurları var ve eksikleri mevcut. Ama pandemi sürecinde taksi, minibüs, servis esnafı ve hatta diğer illerde ki halk otobüsçüler gibi korku ile yarına bakmıyoruz. Ödemeler aksıyor, doğrudur ve zorlanıyoruz bu sebeple bazen. Ancak Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun esnafımızın daima yanında olduğunu biliyoruz. Sırf bu ödeme aksamalarını ortadan kaldırmak için Meclis’e bizim için borçlanma teklifi getirecekler. İnanıyorum ki pandemi koşullarının esnemesi ve borçlanma ile ödemeler de bir düzene kavuşacaktır.
Facebook Yorum
Yorum Yazın