ÖZEL HALK OTOBÜSÜ GERÇEĞİ

İstanbul Kent İçi toplu taşımacılığında Özel Halk Otobüsleri 1920’li yıllardan beri yer almakta olup, yaklaşık 1 asırlık geçmişi bulunmaktadır. Kent içi toplu taşıma faaliyeti, Dünyanın her yerinde ve özellikle de sürekli büyüyen ve gelişen metropollerde sorunludur. Gayet tabi İstanbul’umuzda da bu sektörde birçok sorun bulunmaktadır.

Ülkemizde, mevcut yasalarımıza göre toplu taşıma faaliyetinin imtiyaz hakkı belediyelerde bulunmaktadır. Belediyeler bu faaliyeti bizzat kendileri, bağlı kuruluşları eli ile yapabilirken, özel sektöre de yaptırabilmektedirler. Mevcut Özel Halk Otobüsleri de İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından verilen Çalışma İzini (Ruhsat) çerçevesinde halkımıza hizmet vermeye devam etmektedirler.

Özel Halk Otobüsü Tanımı

Şu anda İstanbul da, değişip uzunluk ve tipte yaklaşık 2150 civarında mavi renkli Özel Halk Otobüsü bulunmaktadır. Özel Halk Otobüslerinin sektörde yaklaşık 1 asırdan beri var olmalarına rağmen bu yıla kadar Devletimizin mevzuatında tanımları dahi yoktu. Uzun süreden beri yürütülen çalışmalar ve girişimler neticesinde öncelikle Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN’ın yüksek takdirleri, Başbakanımız Sayın Binali YILRIRIM’ın talimatları ve İç İşleri Bakanımız Sayın Süleyman SOYLU’nun büyük gayretleri neticesinde, Karayolları Trafik Yönetmeliğinde yapılan bir değişiklikle, 2017 Ağustos ayından itibaren Özel Halk Otobüsü mevzuatta yerini aldı. ÖHO tanımının mevzuatta yerini alması için emeği geçen herkese, hükümetimize ve devlet büyüklerimize teşekkürlerimi sunuyorum.

Yıllardan beri vermiş olduğumuz “varlık” mücadelesinin olumlu bir şekilde sonuçlanması elbette bizleri mutlu etti, moral ve motivasyonumuzu artırdı. ÖHO tanımının yapılmış olması mevcut sorunların çözümü ve sektörün geliştirilmesi açısından ilk ve en önemli adımdı. Elbette tanım bütün sorunlarımızı çözmeyecek. Bundan sonra hizmet kalitesinin artırılması, finansman ve işletmecilik sorunlarının kalıcı olarak çözümlenmesi, tıkanmış olan sistemin yenilenmesi ve Özel Halk Otobüsü faaliyetinin kurumsallaştırılması için atılması gereken birçok adım daha var.

Özel Halk Otobüsü sektörü olarak bizler sorunların farkındayız ve çözümünü de biliyoruz. Ancak bu iş bir kamu faaliyeti ve imtiyaz hakkı Belediyelere ait. Dolayısıyla da sorunların çözümü, hizmet kalitesinin artırılması ve tıkanan sistemin dönüştürülmesi için bizim gayretlerimiz ve iyi niyetimiz tek başına yeterli olmamaktadır. Mutlaka imtiyaz hakkına sahip Belediyelerimizin de yardımcı olması, önümüzü açması ve entegre bir taşımacılık için düzenleme yapması gerekmektedir.

Tek Mevzuat İhtiyacı

Sektörde uygulama açısından ülkemiz genelinde bir standart yoktur. Hemen her Belediyemiz farklı uygulama geliştirmekte ve bunun neticesinde de sorunlar ve mağduriyetler oluşmaktadır. Toplu ulaşımdaki özel halk otobüsü uygulaması ile alakalı olarak tek bir mevzuata acilen ihtiyaç vardır. Bunun için bir kısım Esnaf Odası Başkanları tarafından bir girişim başlatıldı. İçişleri Bakanımız Sayın Süleyman SOYLU ile bir görüşme yaptık ve sağ olsunlar her zaman olduğu gibi bizi gayet iyi anladılar ve tek mevzuat için ilgili birimlere talimat verdiler. Şu anda taslak çalışmaları sürüyor ve sanırım önümüzdeki yıl içinde “ÖHO mevzuatı” konusunda inşallah olumlu bir netice alacağız.

Finansman Problemi

Finansman problemimiz var. Her geçen gün artan ücretsiz ve indirimli yolculuklar nedeniyle reel olarak gelirimiz sürekli düşmektedir. Bugün için İstanbul da ortalama yolculuk ücreti 1,65 TL seviyesine inmiştir. Ana taşıma sistemlerinin sürekli yaygınlaşması otobüs taşımacılığının alanlarını daralttığı gibi aktarma nedeniyle ortalama yolculuk ücreti daha da düşmektedir. Artık yolcu taşıma gelirleriyle maliyetleri karşılayamaz hale geldik. Bu durum gayet tabi hizmet kalitesini ve imajı sürekli düşürmektedir. Sürdürülebilir bir faaliyet için finansman sorunun da bir an evvel çözümlenmesi gerekmektedir.

Sistem Tıkandı

Yıllardan beri esaslı bir revizyona tabi tutulmayan işletme sistemi türel rekabet ve bireysel işleticilik nedeniyle artık tıkandı. Dolayısıyla da kaynaklar verimli kullanılamaz, kapasite ihtiyaca göre planlanamaz hale geldi. Tür içindeki elemanlar arasında (Otobüs, Minibüs, Dolmuş) oluşan anlamsız rekabet hizmet kalitesini düşürmektedir.  Bütün bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için lastik tekerlekli sistemi oluşturan elemanların tek elden ve tek sistemle yönetilmesi gerekmektedir. Metro, Metrobüs gibi ana taşıma sistemleri dikkate alınarak lastik tekerlekli sistemin yeniden kurgulanması ve modlar arasında tam entegrasyonun mutlaka sağlanması lazımdır. Sürdürülebilir gelir imkanı sağlayan bir işletme modeline destek veriyoruz. Bizim için olmazsa olmaz sürdürülebilirliktir. Huzurlu, güvenli ve istikrarlı bir hizmet ortamı sağlanması için üzerimize düşeni yapmaya her zaman hazırız.

Kurumsal İşletmecilik Şart

Şu anki sorunların ve hizmet kalitesinin istenen seviyeye yükseltilememesinin temel nedeni bireysel işletmeciliktir. Hem mevcut sorunların çözümü, hem de gelecekte benzer problemlerin yaşanmaması, şoför kalitesinin artırılması, maliyetlerin düşürülebilmesi filo avantajlarından yararlanılabilmesi için ÖHO işletmeciliğinin bölgesel bazda Kurumsal hale getirilmesi gerekmektedir.

Garaj İhtiyacı

Garajlar olmadığı için şu anda Özel halk Otobüsleri gece, sokaklara, caddelere ve akaryakıt istasyonlarına park etmek zorunda kalmaktadırlar. Bunun neticesinde araçlarda sık, sık hırsızlıklar, kaçırmalar olmakta, araçlara zarar verilmekte, çevre güvenliği tehlikeye düşmekte, bakımlar ideal bir şekilde yapılamamakta, kısaca şoför ve araçlar yönetilememektedir. Bu durum çevre ve kent açısından da olumsuzluk arz etmektedir. Belediyemizin bizlere mutlaka garaj yerleri tahsis etmesi elzem ihtiyaç haline gelmiştir. İETT bu konuda bir çalışma başlattı ve bunun bir an evvel olumlu neticelendirilmesini beklemekteyiz.

İmaj Yenileme Şart

Yılların getirdiği bir yıpranmışlık ve olumsuz algı var. Bunu sistemin revizyonu ile belki biraz düzeltebilmek mümkün. Ancak mutlaka araç renginden başlayarak, bölgesel bazda isimlendirerek ve özel plaka tahsis ederek imajı düzeltmek gerekmektedir.

Araçlar Pahalı Ve Kredi Desteği Şart

Araçlarımızın şu anda %90’ı 2014-2017 model arası %100 alçak tabanlı, engelli erişimine uygundur. Filo yaşı ortalama olarak 3,5 civarındadır. Yani Dünyanın en genç filolarından birine sahibiz. Yani araç kalitemiz Dünya standartlarındadır. Ancak bu araçlar oldukça pahalı ve ne yazık ki peşin alabilme imkanı yoktur. Filoyu daha da gençleştirmek ve kalan eski araçları da yenileyebilmek için Hükümetimizin bir süre önce çıkardığı (0) model araç için kredi desteğinin sürekli hale getirilmesi, gelirin artması için KDV muafiyeti veya indirimi desteği sağlanması gerekmektedir. Bu konularda Hükümetimize müracaatlarımızı yaptık ve bir an evvel olumlu bir şekilde neticelenmesini beklemekteyiz. Bu sektörde dünyanın her yerinde hem yatırım, hem de işletme sübvansiyonları, indirimler ve destekler bulunmaktadır. Aslında Devlet desteği sektörün gereği haline gelmiştir.

Eğitim

Hizmet kalitesinin yükseltilmesinde şüphesiz en önemli faktör personel kalitesinin yüksek olmasıdır. Bu konuda sıkıntılarımız çok büyük. Şoför bulmakta sıkıntı çekiyoruz. Çünkü çalışma koşulları çok ağır ve nitelikli eleman istihdamı için şartlar yeterli değil. Şartlar sürekli değiştiği için personel eğitimlerinin de sürekli yapılması lazım. Ancak bunun maliyet oldukça yüksek. Devletimizden de bu konuda da destek talep ediyoruz. Milli eğitim Bakanlığımız ve Üniversitelerimiz toplu taşıma şoförü eğitimi ile alakalı programlar yapabilir ve bize destek sağlayabilir.