Dernekler Amacından Saptı

İstanbul Otobüs A.Ş. bünyesindeki işletmecilere yönelik bir dernek kurmuştunuz. Geçtiğimiz günlerde üyelerinizle birlikte derneği kapatma kararı aldınız ve kapattınız. Derneğinizin kuruluş amacı neydi, neden kapatma kararı aldınız?

Kurucusu olduğum İstanbul Otobüs İşletmecileri Derneği ve İstanbul Otobüs A.Ş.’ye bağlı çalışan diğer derneklerin kuruluş amacı; ilk yıllarında kurum yöneticileriyle sektörel deneyimlerimizi paylaşarak esnafa katkı sağlamaktı. Süreç içersinde gördük ki kimi insanlar statü kazanmak, başkan olmak adına bazı işlere giriştiler. Dernek sayıları da sürekli artmaya başladı. Deneğimizin üye sayısı bizim kapatma kararımızdan önce 33’e kadar çıkmıştı. Kırka yakın üyemiz de diğer dernekler de kayıtlı idi. Kalan işletmecilerimiz ise dernek fikrine sıcak bakmıyordu. Otobüs A.Ş. deki özellikle İstanbul bölgesindeki araç sahiplerine baktığınız zaman 194 aracın sahibi 30-35 kişiyi geçmiyor. Büyük araç sahipleri derneklere üye olmuyorlardı. Bu sıkıntıyı aşamadık. İstanbul Otobüs A.Ş.  işletmecilerinden Hüseyin Özbek bir fikir ortaya attı. Dernekleri kapatalım. Anadolu, İstanbul ve Beyoğlu’ndaki bütün bölgelere hitap edecek Otobüs A.Ş. bünyesinde bir birlik gücü oluşturalım. Şahsen ben de aynı görüşte olduğum için bu konuyu arkadaşlarımla paylaştım. Birlikte aldığımız karar “A,B ve C bölgelerimde ayrı ayrı aidat ödeyeceğimize neden bu oluşumun içinde yer alıp, tek çatı altında birleşip maliyetleri düşürmeyelim” oldu. Çok başlılığı kaldırmak ve tek bir birlik çatısı altında toplanmak amacıyla İstanbul Otobüs İşletmecileri Derneğini kapatma kararı aldık.

Diğer derneklerde durum nedir. Onlardan da bu oluşuma katılmak isteyen var mı?

Bu konuda çok net bilgi sahibi değilim. İnsanlarımızın seçimlerden sonra ellerini başlarının arasına alıp düşünmeleri gerekiyor. Şuanda 4 dernek var. Prosedür tamamlandıktan sonra biz kapatınca sayıları üçe düşecek. Bu derneklerin kuruluş amacı ilk yıllarında şehiriçi otobüs işletmeciliği konusunda Otobüs A.Ş yöneticilerine yardımcı olmaktı. Derneklerin tabii ki büyük katkıları da olmuştur. Bana sorarsanız artık işlevlerini yitirdiler. Büyük resmi görünce bu oluşuma katılmak isteyenler mutlaka olacaktır.

İstanbul Otobüs A.Ş.’ye siz bir işletmeci olarak gittiğinizde dertlerinizi dinleniyor, sorunlarınızı çözebiliyor mu?

Yöneticilerimiz iyi niyetle sorunları çözmek için çalışıyor. Ama onların da benim gördüğüm kadarı ile aşamadıkları bir durum var. Örnek vermek gerekirse; İstanbul bölgesinde zarar eden hatlar nasıl rehabilite edilir veya yerlerine nasıl farklı hatlar konulur diye çalışmalar yapıp onlara götürüyoruz. Değerlendirmesini yapıyorlar ama ne yazık ki UKOME ve meclis kararı olmasına rağmen İETT’den bunu geçiremiyorlar. Dolayısıyla onların yetkileri bir noktada tıkanıyor. Sistemin tıkanmaması için ulaşımda halk otobüsçüsü, İETT ve Otobüs A.Ş. diye bir ayrımın ortadan kalkması gerekiyor.

Uzun Kilometrelerde Az Yolcu Taşıyan Esnaf Mağdur Oluyor

Derneğimiz aktif olarak çalışmasa da Otobüs A.Ş. ile sürekli iletişim halindeyiz. Onlara çözüm önerileri sunuyoruz. İstanbul toplu taşımacılığında hatlarla ilgili yolcu sayısı ve kilometreler ile alakalı özel halk otobüsleri ve Otobüs A.Ş. arasında yaşanan çekişmelerin ortadan kalkması için yeni bir sistem getirilmelidir. Bize göre bu sistem şu şekilde olmalı; Otobüs A.Ş.’deki hak edişler ihale şartnamesinde yüzde 60 kilometreye, yüzde 30 yolcu esasına ve yüzde 10’da performansa göre ödenir. Ama yüzde 60 kilometre, yüzde 40 yolcuya göre hareket ediliyor. Bu sistem veya benzeri İstanbul’da ki tüm hatlar üzerinde oturtulup, dağıtımı eşit şekilde yapılmalıdır. Şuanda herkes kısa kilometrede, çok yolcu taşımak için uğraşıyor. Bu da demektir ki tarihi yarım ada içerisinde olan hatlar iş yapıyor, dışındakiler iş yapmıyor. Uzun kilometrelerde az yolcu taşıyan bölge esnafı bu haksız rekabet ortamında mağdur oluyor. A,B ve C bölgelerinde ne kadar yolcu taşınıyor, yakıt giderleri nedir, hepsinin hesabını yapıyor Otobüs A.Ş.’ye veriyoruz. Böyle bir sistem olursa herkes daha çok kilometre yapıp daha çok yolcu taşır.

"Pansuman Değil Çözüm"

Sizce bu sistem halk otobüslerinde de uygulanılabilir mi?

Karar vericiler bu sistemi sağlıklı olarak dizayn ederlerse sorunları kökten çözerler. Mesele pansuman değildir. Yıllardır şu hattı iyileştireyim derken, diğer bir hatta zarar veriyorlar. Esnafta buna isyan ediyor. Bu kısır bir döngü, sistemi adaletli kurarsınınız; kim ne kadar çok çalışıyorsa ona göre pastadan payını alır. Bence doğru planlama ile İstanbul’daki tüm otobüsler bu sistemde çalışabilir.

Başbakan’ın halk otobüslerini ziyaretinde söylediği KDV indirimi sizi nasıl etkiler?

KDV düzenlemesi bizim gelirlerimizi artırmayacak ama giderlerimizi düşürecek. Zam yapmadan giderlerimizin düşmesi kâr oranını artırır. Her dönemde gelir gider arasında bir fark doğuyor. Şoförlerin maaşı, sigortası, arabanın bakımı, akaryakıtı gibi giderleri hepsini topladığımızda ciddi rakamlar ortaya çıkıyor. KDV’nin yüzde 18 olması gider kalemimizi artırıyor. Sayın Başbakan verdiği talimat doğrultusunda kestiğimiz faturalarda, haksız yere ödediğimiz KDV masrafları düşerse bu bizim sırtımızdan büyük bir yükü alır.

Geçtiğimiz Ocak ayından itibaren Otobüs A.Ş., esnafının hak edişlerini Beyoğlu Bölgesi’nde 35 bin TL’ye İstanbul ve Anadolu Bölgesi’nde 37 bin TL’ye tamamlıyor. İşletmecileri rahatlatan bu çalışma İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş. Genel Müdürü Abdullah Yasir Şahin’in çabası ile oldu. Kendisi işin içinde, işletmecilerinin sıkıntıları görüyor. Bu otobüslerin geleceğine inanıp borçlanan, sistem tıkanınca evini satıp borç ödeyen arkadaşlarımızı gördü ve onlara yardımcı olmak için uygulamayı hayata geçirdi. Borç birikecek ve kazançlar artınca da ödenmeye başlanacaktır. Önemli olan bu süreçte esnafın mağduriyetine bir çözüm bulmaktı. Başkanımız Kadir Topbaş’ta da uygulamaya evet diyerek esnafa büyük bir katkıda bulunmuştur.

"Temmuz’dan Önce Değişim"

Kazançlar bu dönemde artacak mı? İşletmecilerin borcunu önümüzdeki dönemde ödeyebilmeleri için çalışma var mı?

Otobüs A.Ş.’nin çalışmaları sürüyor. Biletlere zam veya sistem içerisinde bir değişiklik düşüncesi var. Hak ediş sisteminin değişeceğine dair duyumlar alıyoruz. Ama nasıl olacağı konusunda net bir şey söyleyemem.Yetkililerden duyduğum kadarıyla; Temmuz ayından önce sistem içinde bir değişlik yapıp, gelirleri belli bir rakama çekecekler. Bana sorarsanız bu sistem halk otobüslerine de yansımalıdır. Toplu olarak bir değişiklik olursa hak edişler 38-42 bin TL arasında olabilir. Kazançlar bu rakamlara çekilirse durmadan gelen yakıt zammı karşında ayakta durabiliriz.

"Nemalanmaya Çalışanları Kınıyorum"

Otobüs A.Ş. sürekli iyileştirme ve düzenlemeler yaparken, derneklerde her düzenleme sonrası kendilerine kayıtlı esnafına mesajlar atarak bu gelişimlerden nemalanıyor. Bazı dernekler esnaflarına bu düzenlemeyi biz yaptık diye mesajlar gönderiyorlar. Bu durum sizce Otobüs A.Ş.’yi nasıl etkiler? Grev yapmak isteyenler var. Sizce bu esnafa zarar verir mi?

Bir kere Özel Halk Otobüsleri ve Otobüs A.Ş işletmecilerinin grev hakları yok. Grev yaparlarsa direk ruhsat iptali var. Tabi durumlarını farklı bir şekilde yansıtabilirler. Durumun içler acısı olduğunu herkes kabul ediyor. Nasıl düzeltileceği konusunda yöneticiler kafa yoruyor. Ama içinde bulunduğumuz seçim sürecini de görmek lazım. En basit bir zam sözü dahi ortalığı germeye yeter. Derler ya; memleketin bekası için gerekirse bazen susmak gerek. Esnaf olarak, memleket hayrına gerekli adımları atmalı, günü birlik düşüncelerle hareket etmemeliyiz. Dernekler kurulmadan önce de Otobüs A.Ş gelirleri artırmak ve sorunları gidermek adına çaba harcıyordu. Şimdiye kadar derneklerin katkısı yok demiyorum. Katkıları var ama yaptırım güçleri yok. Otobüs A.Ş çalışmalarını vatandaşı ve esnafı için yapıyor. Hakkı Hak’a teslim etmek için bunu yapıyor. Derneklerden bazı arkadaşların kendilerini ön plana çıkarmak, imtiyaz elde etmek adına bundan faydalanmaya çalışmalarını kınıyorum. Sorunlar belli. Direnmenin yolu sokak değil, masadır. Bana göre; Otobüs A.Ş. Genel Müdürü ve yöneticileri masa başında bu işi hakkı ile yerine getiriyorlar.

Son olarak derginiz ile alakalı bir iki şey söylemek istiyorum. Derginiz insanların ufkunu açıyor. Esnafı bilgilendirme ve vizyon kazandırma konusunda ciddi katkıda bulunuyor. Sektör hakkındaki basılı yayınlar, sesimizi duyurmamız açısından çok önemlidir. Bunun daha da yaygınlaşmasını istiyoruz.  Keşke mümkün olsa da haftalık veya iki haftada bir yayın yapsanız. Bilgisayar kültürü bizde daha çok gelişmedi. Bu dergiyi; bir serviste, yedek parçacı da, dernekte, şirkette masa başında görünce insanlar daha çok takip ediyor. Başarılarınızın devamını diliyor size sektör adına teşekkür ediyorum.